من و کودکم:
کودکی که کتک میخورد،
تحقیر میشود،
سرش داد میزنند،
دچار دوگانگی میشود که کسی که به من این همه عشق داده چگونه باعث رنج و وحشت من میشود.
این دوگانگی ریشه بسیاری ازبیماریهای روانی ازجمله اسکیزوفرنی است.
تنبیه منطقی چیست؟
☸️ تنبیه طبیعی- نتایج دردناک رفتارهای فرد- بهترین معلم ها هستند. وقتی کودک از پوشیدن کت در هوای بارانی امتناع می کند، نتیجه ی طبیعیِ اجازه دادن به او که بدون کت بیرون رود این است که خیس و احتمالا ناراحت خواهد شد.
️ وقتی این یک انتخاب است، نتیجه ی طبیعی بهترین ابزار آموزش است. کودک هیچکس جز خودش را برای رنج خود سرزنش نمی کند و احتمالا دفعه بعد در هوای بارانی کت خواهد پوشید.
✡️ تنبیه طبیعی همچنین نتیجه ی اعمال فرد هست اما توسط دیگری تحمیل می شود. در هر دو صورت، کودک نوعی از دردسر را بخاطر رفتارش تجربه خواهد کرد.
تکلیف بزرگترها در زدوخورد کوچکترها چیست؟
با گله و شكایت و گریه در حالی كه جیغ میزد وارد اتاق شد. درست متوجه حرفهایش نمیشدم. سعی كردم اول آرامش كنم اما مساله حادتر از آن بود كه به این راحتیها آرام شود.
بالاخره ساكت شد. پرسیدم چه شده و در جواب گفت: «با پسر همسایه دعوایم شد و كتكم زد. من نمیدانستم باید چه كار كنم.» علت دعوا را پرسیدم.
حق با پسرم بود اما من هرگز به او یاد نداده بودم برای گرفتن حقش، از خشونت استفاده كند. باید دعوا کردن را یادش میدادم؟ مثلا میگفتم اگر دوستت به تو سیلی زد، تو هم سیلی بزن؟
به نظرم عقلانی نبود اما مگر جز این است كه من به عنوان یك مادر باید سلاحی در اختیارش قرار دهم تا به كمك آن بتواند از سختیهای زندگی بگذرد؟ آنچه میخوانید، پاسخ روانپزشکان کودک به پرسشهای رایج والدین در این زمینه است.
⚜آیا باید كتكزدن و دعوا را به فرزندم بیاموزم؟
نه، خشونت روش خوبی برای حل مشكلات نیست و لازم است این مساله را كاملا به كودك فهماند. به او یاد دهید كتكزدن دوستان نه تنها كار درستی نیست، بلكه میتواند خطرناك هم باشد.
نباید سیلی را با سیلی جواب داد. حتی اگر فرزند شما خشن است و عادت به زدن دوستانش دارد، بهتر است او را تهدید كنید که در صورت تکرار این عمل تنبیه خواهدشد.
اگر به فرزندم بگویم كتك نزن یا دعوا نكن، پس چگونه از خود دفاع كردن را به او بیاموزم؟
⚜به او بگویید اگر دیگران به او حمله كردند، فورا یكی از بزرگترها را باخبر كند. متاسفانه گاهی والدین به این موضوع بیتوجهاند و حتی وقتی كودك از یکی از دوستان به آنها گله میكند، اهمیتی به اصل ماجرا نمیدهند و میگویند اشكالی ندارد!
روش صحیح این است كه دلیل دعوا را جویا شوید و به فرزندتان یاد دهید چگونه با كودكی كه او را زده، برخورد كند. منظور آموزش سیلی در مقابل سیلی نیست. رفتار درست را بیاموزید. مثلا به ۴كودك بگویید به كسی كه تو را زد محكم بگو: «تو دیگر دوست من نیستی و من دیگر با تو بازی نخواهم كرد.»
اگر كودكم به تنهایی نتوانست از خودش دفاع كند، لازم است من دخالت كنم؟
اگر كودك به تنهایی موفق به اتمام دعوا نشد، شما میتوانید با كودكی كه او را كتكزده مستقیم صحبت كنید. بهترین روش، بیان این جمله است: «اگر دست از كار زشتت برنداری، با من طرف خواهی بود» كودك تا ۸-۷ سالگی معمولا به حمایت والدین نیاز دارد و باید بفهمد كه میتواند روی كمك آنها حساب كند. به این ترتیب اعتمادبهنفس او بالاتر میرود و در دعواهای بعدی مقاومتر خواهد بود.
⚜آیا نباید با والدین كودك دعواگیر خشن صحبت كنم؟
این كار معمولا بیفایده است زیرا والدین كودك خشن معمولا از كودك خود دفاع میكنند و سعی نمیكنند متوجه اصل ماجرا باشند. بهتر است مسایل كودكانه را خیلی به دنیای بزرگترها نكشانیم. البته اگر در محل دعوا حضور داریم و والدین كودك دیگر هم هستند، میتوان ماجرا را با آنها درمیان گذاشت.
⚜آیا برخی كودكان آسیبپذیرتر از دیگران هستند؟
بله، معمولا بچههایی كه رابطه عاطفی قوی با والدین دارند وقتی مادر و پدر از آنها دور میشوند، احساس امنیت نمیكنند. بهتر است والدین چنین كودكانی همیشه نزدیكشان باشند و به آنها بفهمانند حقوقی دارند و باید هنگام سلب شدن این حق، حتی اگر حضور نداشتند، از خود دفاع كنند.
⚜اگر كودكم همیشه مورد تهاجم یك كودك بهخصوص قرار میگیرد چه كنم؟
باید دلیل ماجرا را بفهمید و با آن كودك صحبت كنید. گاهی دلیل این امر میتواند اعتمادبهنفس كاذب كودك یا تمایل به نشان دادن قدرتش باشد. بعد از صحبت با كودك مهاجم، باید به فرزندتان بگویید از او دور بماند و در صورت لزوم و تکرار ماجرا بزرگترها یا معلم خود در مدرسه را خبر كند.
چگونه دفاع از خود را به كودك یاد بدهم؟
آموزش ورزش (مخصوصا ورزشهای رزمی) میتواند تا حد زیادی آمادگی جسمانی كودك را بالا ببرد. باید بپذیریم كه در برخی شرایط ایستادن در مقابل فرد مهاجم ضروری است. اعتمادبهنفس كودكی كه میداند چه موقع و به چه شكل باید از خود دفاع كند، بالا میرود.
مرکز مشاوره باران